Chất béo trong cơ thể của chúng ta có chất béo tốt và chất béo xấu. Trong khi chất béo tốt cung cấp năng lượng cho cơ thể thì chất béo xấu lại khiến cơ thể sản sinh ra cholesterol dẫn đến nhiều vấn đề về sức khỏe. Để biết chất béo tốt và chất béo xấu thường có trong loại thực phẩm nào, bạn hãy cùng Ocany theo dõi nội dung bài viết dưới đây nhé!
1. Chất béo là gì?
Khi nói đến chế độ ăn kiêng giảm cân, chất béo dường như bị từ chối kịch liệt. Điều này cũng khá dễ hiểu vì chất béo không chỉ gây béo phì mà chúng cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến bệnh tim, tiểu đường và thậm chí là ung thư.
Tuy nhiên, chất béo lại là một trong những chất dinh dưỡng đa lượng không thể thiếu đối với con người. Nói cách khác, chúng ta không thể sống thiếu chất béo. Để các bạn hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của chất béo, dưới đây là một số công dụng nổi bật của dưỡng chất này:
- Chất béo là nguồn cung cấp năng lượng dồi dào cho cơ thể con người.
- Là tấm đệm vững chắc giúp bảo vệ các cơ quan nội tạng quan trọng của cơ thể.
- Hoạt động như một chất cách nhiệt giúp cơ thể điều hòa và duy trì nhiệt độ ổn định.
- Giúp hòa tan và tiêu thụ các vitamin như vitamin A, vitamin D, E và K.
- Chứa các axit béo thiết yếu (EFAs) mà cơ thể không tự tổng hợp được nhưng lại có lợi cho sức khỏe, hệ miễn dịch và tim mạch.

Chất béo là loại chất cần thiết cung cấp năng lượng cho cơ thể
Ngoài ra, chất béo còn có vai trò gia tăng hương vị cho món ăn. Và để biết chất béo tốt, chất béo xấu là như thế nào, bạn hãy cùng Ocany theo dõi nội dung dưới đây.
👉 Thực phẩm hữu cơ là gì? Ưu nhược điểm của Organic Food
👉 Chỉ số GI của thực phẩm (chỉ số đường huyết) là gì?
👉 Phụ gia thực phẩm là gì? Lợi ích và tác hại của phụ gia thực phẩm
2. Phân biệt chất béo xấu và chất béo tốt
Chất béo là chất dinh dưỡng không thể thiếu đối với con người. Tuy nhiên, chất béo lại được chia ra thành chất béo tốt và chất béo xấu. Việc tiêu thụ chất béo tốt sẽ giúp ích rất nhiều cho cơ thể.
Nhưng nếu hàm lượng chất béo xấu quá cao thì hậu quả về sức khỏe là điều khó tránh khỏi. Về cơ bản, chất béo có thể được chia thành 3 nhóm chính: chất béo bão hòa, chất béo không bão hòa và chất béo chuyển hóa. Vậy chất béo tốt và chất béo xấu là gì?
2.1 Chất béo tốt
Chất béo tốt là loại chất béo bão hòa. Khoa học chia chất béo không bão hòa thành hai nhóm: Chất béo không bão hòa đơn và chất béo không bão hòa đa. Nói chung, cả hai nhóm chất béo không bão hòa đều có thể được sử dụng làm chất thay thế an toàn và lành mạnh cho chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa. Vì chúng được ghi nhận giúp giảm lượng cholesterol trong máu và hạn chế nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
2.1.1 Chất béo không bão hòa đơn
Nhiệt độ phòng sẽ không làm cho chất béo bão hòa đơn đông đặc. Chúng ta có thể dễ dàng tìm thấy loại chất béo này trong các loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật. Ví dụ như rau xanh, đậu, dầu thực vật hay một số loại hạt dinh dưỡng.
Cụ thể hơn, một số thực phẩm giàu chất béo không bão hòa đơn bao gồm: Đậu phộng, đậu Hà Lan, đậu khô, bơ hạnh nhân, dầu ô liu, dầu hạt nho, bơ tươi, bơ dừa, bơ đậu phộng, dầu hạt cải, dầu lạc, quả hồ đào…

Chất béo không bão hòa đơn là chất béo tốt, có nhiều trong dầu oliu
2.1.2 Chất béo không bão hòa đa
Lợi ích của chất béo không bão hòa đa và không bão hòa đơn về cơ bản là giống nhau. Nhưng chất béo không bão hòa đa thường được đánh giá quá cao. Một loại chất béo không bão hòa đa thường được biết đến nhiều nhất là axit béo omega-3 và omega-6 bởi những lợi ích tuyệt vời mà nó mang lại cho sức khỏe con người. Một số thực phẩm giàu chất béo không bão hòa đa bao gồm:
- Các loại cá béo như cá trích, cá hồi, cá mòi, cá thu,…
- Các loại hạt dinh dưỡng như óc chó, hạt hướng dương, hạt lanh, hạt vừng,….
- Các loại ngũ cốc và các loại đậu như đậu nành, đậu phụ, ngô, v.v.
- Dầu thực vật như dầu hạt cải hoặc dầu hạt lanh.
- Rau có lá màu xanh.
- Bơ thực vật.
- Riêng về omega-3, chúng ta cũng có thể tìm thấy nó qua các sản phẩm bổ sung dầu cá như Platinum 100% Fish Oil hay Now Omega-3…
2.2 Chất béo xấu
Về cơ bản, khi bạn tiêu thụ quá nhiều những chất béo xấu này, bạn sẽ phải đối mặt với nguy cơ mắc bệnh mỡ máu cao. Kết quả là các động mạch bị tắc và tăng nguy cơ mắc bệnh tim. Vì vậy, các chuyên gia dinh dưỡng thường khuyên chúng ta không nên tiêu thụ quá nhiều chất béo xấu nếu không muốn sức khỏe bị ảnh hưởng.
2.2.1 Chất béo bão hòa
Chất béo bão hòa thường dễ dàng hóa rắn ở nhiệt độ phòng. Vậy chất béo xấu có trong thực phẩm nào?
- Các loại thịt đỏ (phần có nhiều mỡ) như thịt bò, thịt lợn, thịt cừu…
- Da gà và da của các loại gia cầm khác.
- Sữa và các chế phẩm từ sữa như kem chua, phô mai…
- Một lượng nhỏ chất béo bão hòa còn được tìm thấy trong thực vật như dừa, cọ…

Chất béo xấu thường có trong da của động vật
2.2.2 Chất béo chuyển hóa
Trong tất cả các chất béo xấu, chất béo chuyển hóa được coi là kém lành mạnh nhất. Vì loại chất béo này làm giảm lượng HDL (cholesterol tốt), tăng lượng LDL (cholesterol xấu) và triglycerid. Đồng thời, chúng còn khó bị đào thải ra khỏi cơ thể hơn chất béo bão hòa.
Hầu hết chất béo chuyển hóa là kết quả của quá trình hydro hóa trong quá trình nấu nướng, đặc biệt là chiên ngập dầu. Chất béo chuyển hóa thường có trong:
- Thực phẩm xào, chiên, nướng như gà rán, khoai tây chiên, thịt nướng.
- Các loại bánh ngọt như bánh kem, bánh rán, bánh bông lan, bánh quy,…
- Mỡ cừu.
- Bỏng ngô.
Bất chấp những tác hại của nó, chất béo chuyển hóa ngày càng trở nên phổ biến hơn trong thực phẩm. Đơn giản vì loại có khả năng kéo dài thời gian sử dụng, dễ tạo hình và mang lại hương vị hấp dẫn hơn cho món ăn.
👉 18 thực phẩm bổ sung sắt, giúp bổ máu nên bổ sung ngay
👉 20+ loại thực phẩm giàu canxi nên bổ sung cho cơ thể
👉 Kẽm có trong thực phẩm nào? 35 thực phẩm cực giàu kẽm
3. Công dụng của chất béo tốt
Vậy là với nội dung trên chúng ta đã cùng tìm hiểu về một số đặc điểm của chất béo tốt và chất béo xấu. Tiếp theo, Ocany sẽ chia sẻ đến bạn những công dụng của chất béo tốt. Vì tính đa dạng và phổ biến của chất béo nên chúng cũng có rất nhiều công dụng:
3.1 Chất béo không bão hòa đơn
Đây là loại chất béo có khả năng giảm cholesterol thay thế cho chất béo bão hòa trong khẩu phần ăn hàng ngày. Loại chất béo này được tìm thấy trong các loại dầu và chất béo: cải dầu, hạt nho, ô liu, bơ, đậu phộng hoặc thậm chí cả thịt nạc.
3.2 Chất béo không bão hòa đa
Chức năng của loại chất béo này tương tự như chất béo không bão hòa đơn nhưng được coi là hiệu quả hơn. Cụ thể, chất béo không bão hòa đa có khả năng làm giảm cả mức cholesterol xấu và tốt, trong khi chất béo không bão hòa đơn chỉ có thể làm giảm lượng cholesterol xấu.

Chất béo tốt giúp làm giảm mức cholesterol
Loại chất béo này được tìm thấy trong dầu thực vật như ngô, hướng dương, hạt mè, đậu nành và các loại ngũ cốc khác,... Ăn các loại thực phẩm như cá hồi, cá ngừ, các loại hạt và ngũ cốc nguyên hạt cũng có thể giúp cơ thể hấp thụ chất béo không bão hòa đa chất béo dễ dàng hơn. Omega-3 và Omega-6 là các dạng chất béo không bão hòa đa. Chúng có những công dụng cụ thể sau:
3.2.1 Omega-3
Là chất béo có lợi cho sự phát triển mắt và trí não của trẻ trong 6 tháng đầu đời, thúc đẩy phát triển trí não, tăng cường hệ miễn dịch cho bé. Đối với người lớn, loại chất béo này rất hiệu quả trong việc giảm đau và giảm cứng khớp buổi sáng ở người bị viêm khớp dạng thấp. Ngoài ra, Omega-3 còn giúp ngăn ngừa các bệnh về tim mạch hiệu quả.
Axit béo omega-3 có nhiều trong hải sản, đặc biệt là cá hồi. Ngoài ra, chúng còn được tìm thấy trong hạt lanh, các loại đậu, quả óc chó, rau lá xanh, đặc biệt là đậu nành,…
3.3.2 Omega-6
Omega-6 rất đặc biệt vì chúng có khả năng giúp cơ thể kiểm soát hàm lượng cholesterol xấu, giúp bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch. Omega-6 được tìm thấy nhiều trong các loại thực phẩm như dầu hạt cải, hạt hướng dương, đậu nành và đậu phộng.

Trong đậu phộng có chứa nhiều Omega-6
4. Tác hại của chất béo xấu
Như đã nói, chất béo xấu có ảnh hưởng khá tiêu cực đến sức khỏe của con người nếu bị lạm dụng. Cụ thể như:
4.1 Chất béo bão hòa
Chất béo bão hòa làm tăng lượng cholesterol xấu trong cơ thể, tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Vì vậy, bạn nên hạn chế ăn các thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa như: thịt mỡ, da gia cầm, các sản phẩm từ sữa (phô mai, kem, sữa nguyên béo), cọ, dừa, bơ ca cao, khoai tây chiên, bánh quy…
4.2 Chất béo chuyển hóa
Đây là dạng chất béo xấu gây hại nhiều nhất cho sức khỏe vì chúng làm giảm lượng cholesterol tốt và tăng lượng cholesterol xấu. Không những thế, chất béo này còn rất khó đào thải ra ngoài cơ thể.

Chất béo xấu là nguyên nhân lớn gây béo phì
5. Sự thật về chất béo tốt và chất béo xấu
Vì cơ thể của chúng ta không thể tự tạo ra các axit béo thiết yếu nên bạn phải lấy chúng từ các loại thực phẩm. Các sản phẩm động vật và thực phẩm chế biến sẵn, đặc biệt là thức ăn nhanh ảnh hưởng rất xấu đến sức khỏe vì làm tăng cholesterol trong máu.
Chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa làm tăng lượng cholesterol xấu trong máu. Điều này có thể làm tắc nghẽn mạch máu và gây ra các bệnh về tim mạch. Các chuyên gia khuyến nghị lượng chất béo hàng ngày là 10% hoặc ít hơn. Vì vậy, để đảm bảo sức khỏe cho gia đình, bạn có thể tham khảo ý kiến của bác sĩ về chế độ dinh dưỡng để xây dựng một chế độ ăn uống hợp lý để hạn chế nạp quá nhiều chất béo xấu.
👉 Vitamin D có trong thực phẩm nào? 15 thực phẩm giàu vitamin D
👉 46+ thực phẩm giàu protein tốt cho người giảm cân và gymer
👉 Maltodextrin là gì? Có nên sử dụng loại carbs này không?
6. Cách sử dụng hợp lý chất béo tốt và cắt giảm chất béo xấu
Để tăng cường bổ sung chất béo tốt và giảm lượng chất béo xấu, bạn có thể tham khảo một số nguyên tắc sau:
6.1 Tăng cường bữa sáng
Thay vì ăn phô mai kem nhiều chất béo hoặc bánh mì ngọt cho bữa sáng, bạn hãy nấu một mẻ bột yến mạch và thêm một ít hạt lanh để cung cấp cho cơ thể bạn một chút omega-3. Bạn hãy thay thế kem cà phê nhiều chất béo bằng một ít kem tươi, sữa.

Bổ sung bữa sáng bằng yến mạch
6.2 Chỉ ăn một lượng nhỏ chất béo bão hòa
Vì chất béo bão hòa có trong nhiều loại thực phẩm mà chúng ta phải ăn hằng ngày để đảm bảo cơ thể được nạp đủ chất, nên chúng ta không thể cắt giảm hoàn toàn chất béo này. Thay vào đó, bạn chỉ cần hạn chế chất béo bão hòa bằng cách giảm đáng kể lượng thịt đỏ và thực phẩm giàu bơ sữa mỗi ngày.
6.3 Bữa trưa nhẹ
Bạn hãy thêm bơ vào bánh mì và salad thay vì gia vị hoặc nước sốt để giảm chất béo bão hòa. Thêm thịt gà không da vào món salad yêu thích của bạn thay vì thịt xông khói. Bạn hãy bỏ qua phô mai tươi nhiều chất béo và thay thế bằng loại ít chất béo hơn.
6.4 Ăn vặt thông minh hơn
Bạn hãy ăn một vài hạt, ngũ cốc hoặc sữa chua thay vì chọn khoai tây chiên hoặc bánh quy. Bạn vẫn sẽ có được một món ăn ngon, nhưng với lượng chất béo và calo ít hơn.

Ăn vặt bằng những thực phẩm lành mạnh thay vì chọn các món chiên nhiều dầu mỡ
7. Một số lưu ý để xây dựng chế độ ăn lành mạnh
Để xây dựng chế độ ăn lành mạnh, giảm đi lượng chất béo xấu bạn hãy lưu ý một số vấn đề sau:
- Nên ăn các thực phẩm có nguồn gốc thực vật hoặc dầu cá để kiểm soát tốt lượng cholesterol trong máu.
- Thay thế chất béo không lành mạnh bằng chất béo bão hòa để cải thiện tuổi thọ và sức khỏe tim mạch.
- Bạn nên tham khảo chế độ ăn uống hợp lý của chuyên gia hoặc bác sĩ để xây dựng thực đơn dinh dưỡng lành mạnh.
8. Kết luận
Lợi ích của chất béo tốt là rất lớn, nhưng bạn cần lưu ý về những loại chất béo xấu. Theo đó, bạn nên hạn chế những loại thực phẩm chiên xào, đặc biệt là những loại thực phẩm thường chiên qua nhiều lớp dầu như cá viên chiên hay khoai tây chiên… Ocany hy vọng với những chia sẻ trên, bạn đã có thêm nhiều thông tin để xây dựng thực đơn ăn uống lành mạnh cho mình và gia đình.

Xin chào, tôi là Ngọc, biên tập viên nội dung tại Ocany Việt Nam. Mục tiêu hàng đầu của tôi là đảm bảo bạn nhận được thông tin đầy đủ và chính xác về nước ion kiềm Ocany, cùng với các thông tin về ẩm thực, dinh dưỡng giúp bạn đưa ra quyết định mua sắm thông minh và tốt cho sức khỏe. Nếu bạn còn thắc mắc hoặc cần tư vấn thêm, đừng ngần ngại để lại bình luận phía dưới bài viết này. Tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn!