BMI là chỉ số dùng để đo cân nặng của một người và xác định tình trạng cân nặng của người đó như thế nào (gầy, mập, vừa phải). Đây là chỉ số rất quan trọng đối với sức khỏe của con người, thế nhưng rất nhiều người trong chúng ta lại không chú ý đến. Bài viết này Ocany sẽ cùng bạn tìm hiểu thông tin về chỉ số BMI và cách tính chỉ số BMI.
Chỉ số BMI là gì?
BMI (viết tắt của Body Mass Index) là chỉ số khối cơ thể được tính dựa trên chiều cao và cân nặng của một người. Sau nhiều năm nghiên cứu, hiện nay phương pháp tính chỉ số BMI của cơ thể đã được áp dụng rộng rãi trên thế giới. Các chuyên gia về dinh dưỡng thường áp dụng chỉ số BMI như một thước đo giúp xác định tình trạng cân nặng của cơ thể như: gầy, cân đối, thừa cân, béo phì.
BMI cho phép đo lường trọng lượng cơ thể của người nào đó
Công thức tính chỉ số BMI
Dựa vào chỉ số BMI của một người có thể biết được người đó béo, gầy hay đang sở hữu cân nặng lý tưởng. Chỉ số này lần đầu tiên được đề ra vào năm 1832 bởi một nhà khoa học người Bỉ. Cách tính chỉ số BMI khá đơn giản vì chỉ cần dựa vào 2 chỉ số là chiều cao (tính bằng m) và cân nặng (tính bằng kg) của mỗi người.
BMI = Cân nặng/ [(Chiều cao)2]
Lưu ý rằng, BMI không áp dụng cho phụ nữ mang thai, vận động viên, người tập thể hình.
Công thức tính chỉ số BMI đơn giản, ai cũng có thể tự tính được
Bảng phân loại mức độ gầy – béo dựa vào chỉ số BMI
Mỗi khu vực trên thế giới sẽ có một chỉ số BMI khác nhau. Dưới đây là bảng phân loại mức độ gầy và béo của một người dựa trên chỉ số cân nặng và chiều cao. Bảng chỉ số này đạt tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) dành cho người Châu Á.
Trẻ em và thanh thiếu niên dưới 20 tuổi
Ngày nay, chất lượng cuộc sống ngày càng được cải thiện và tỷ lệ béo phì cũng tăng lên rõ rệt. Điều này khiến nhiều người lo ngại rằng khi tỷ lệ béo phì tăng lên thì các bệnh liên quan đến béo phì như tiểu đường cũng sẽ tăng theo.
Chỉ số BMI của trẻ em và thanh thiếu niên được tính theo công thức của người lớn, nhưng bảng chỉ số tỷ lệ BMI của người lớn không được áp dụng cho trẻ em. Ngoài cách tính chỉ số BMI dựa trên công thức, bạn có thể nhanh chóng tính nhẩm như sau:
- Cân nặng tối đa = Số lẻ của chiều cao (tính bằng cm).
- Cân nặng tối thiểu = Số lẻ của chiều cao (tính bằng cm) × 8 rồi chia cho 10.
- Cân nặng lý tưởng = Số lẻ của chiều cao (tính bằng cm) × 9 rồi chia cho 10.
Ví dụ chiều cao của bạn là 1,7m tức là 170 cm:
- Trọng lượng tối đa là: 70kg.
- Trọng lượng tối thiểu là: 70 × 8: 10 = 56kg.
- Cân nặng lý tưởng là: 70 × 9: 10 = 63kg.
Cách tính chỉ số BMI khá đơn giản và có thể tính nhẩm được. Nó giúp bạn nhanh chóng xác định được cân nặng tối đa và tối thiểu cho phép của một người. Điều này sẽ xác định xem bạn đang thừa cân hay béo phì.
Chỉ số BMI áp dụng cho trẻ em có một chút khác biệt so với người trường thành
Người trưởng thành
Bạn có thể tự đánh giá chỉ số BMI của mình thông qua các tiêu chí sau:
- BMI dưới 18,5 là dưới chuẩn.
- BMI từ 18,5 – 24,9 là đạt chuẩn.
- BMI từ 25 – 29,9 là thừa cân.
- BMI 30 – 40 là béo phì, bạn nên giảm cân.
- BMI trên 40 là tình trạng rất béo, lúc này bạn cần giảm cân ngay.
Bảng chỉ số BMI tiêu chuẩn được áp dụng phổ biến
Có một lưu ý quan trọng bạn cần biết đó là chỉ số BMI tiêu chuẩn chỉ áp dụng cho người bình thường. Nếu bạn là vận động viên hoặc người tập thể hình thì chỉ số này không đúng. Vì các múi cơ trên cơ thể của những đối tượng này thường nặng hơn các múi mỡ. Khi đó, chỉ số BMI sẽ cho ra kết quả bạn bị thừa cân hoặc rất béo. BMI cũng không cho kết quả chính xác với phụ nữ mang thai, phụ nữ đang cho con bú hay những người mới khỏi ốm.
Chỉ số BMI nữ
Công thức tính chỉ số khối lượng này được phát hiện và kiểm chứng bởi gần 2.000 nhà khoa học đến từ Bỉ. Mỗi quốc gia và chủng tộc sẽ áp dụng chỉ số BMI khác nhau vì thể trạng khác nhau.
Theo vóc dáng và cơ địa của người Châu Á nói chung và người Việt Nam nói riêng, tiêu chuẩn BMI của phụ nữ sẽ rơi vào khoảng 18,5 – 21,5. Vì vậy, nếu chỉ số cơ thể của bạn nằm ngoài con số này thì bạn cần có biện pháp để cải thiện cân nặng của mình.
Trong trường hợp bạn sở hữu chỉ số BMI nhỏ hơn 18.5 có nghĩa là bạn đang ở trạng thái thiếu cân. Lúc này, bạn cần bổ sung dinh dưỡng tốt hơn để cải thiện tình hình cân nặng của bạn. Ngược lại, chỉ số BMI nữ 25 đến 29,9 là dấu hiệu bạn đang bị thừa cân, có nguy cơ béo phì. Đặc biệt, nếu chỉ số BMI của bạn lên từ 30 đến 34,9 thì bạn đang béo phì. Đây là mức báo động thừa cân nguy hiểm đến sức khỏe. Khi đó, bạn cần có giải pháp để giảm cân, bảo vệ sức khỏe của chính mình.
Chỉ số BMI nữ
Chỉ số BMI nam
Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã xác định được chiều cao và cân nặng cho nam để tính Chỉ số BMI nam. Bạn hãy tham khảo những tiêu chuẩn dưới đây biết tình trạng cơ thể mình đang ở mức độ nào:
- Chỉ số BMI nhỏ hơn 20 có nghĩa bạn đang bị thiếu cân.
- Chỉ số BMI từ 20 – 25 là đạt tiêu chuẩn, trong đó mức độ hoàn hảo nhất là 20.
- Chỉ số BMI từ 25 – 30 là dấu hiệu của thừa cân.
- Chỉ số BMI lớn hơn 30 là cảnh báo bạn đang bị béo phì.
Ngoài ra, trong trường hợp chỉ số BMI của nam giới lớn hơn 40 là con số cho thấy tình trạng béo phì nghiêm trọng. Béo phì là căn bệnh nguy hiểm và gây ra rất nhiều căn bệnh biến chứng khác. Một số bệnh do biến chứng của béo phì có thể kể đến như: bệnh xơ vữa động mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não… Các bệnh này khiến cho sức khỏe của bạn bị suy giảm rất nhiều và có nguy cơ đối mặt với tử vong.
Chỉ số BMI nam
Cách tính tỷ lệ cơ thể bằng cách khác
Hiện nay có rất nhiều cách tính tỷ lệ cơ thể được nhiều người áp dụng. Dưới đây là một số cách tính tỷ lệ cơ thể khác mà bạn có thể tham khảo.
Tỷ lệ vòng eo/mông
Tỷ lệ eo/mông (WHR) được sử dụng để đánh giá sự phân bố của chất béo trong cơ thể. Chỉ số của vòng eo phản ánh sức khỏe tốt hơn sơ với chỉ số BMI. Việc tích mỡ quá nhiều ở vùng eo, bụng và vùng mông sẽ dẫn đến nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, tiểu đường. Nó cũng làm tăng cholesterol trong máu, tăng nguy cơ đột quỵ và đau tim.
WHR = [Độ rộng của vùng eo (cm)] / [Độ rộng của vùng mông (cm)]
Vòng eo được đo ở rốn và kích thước của mông được đo ở phần rộng nhất của mông. Chỉ số WHR của phụ nữ nhỏ hơn 0,85 và nam giới nhỏ hơn 0,95 là đạt lý tưởng. Nếu chỉ số eo/mông cao hơn chỉ số này sẽ có nguy cơ béo phì cao hơn.
WHR là một chỉ số hữu ích để hỗ trợ BMI trong việc chẩn đoán sức khỏe tiêu chuẩn. BMI cho phép phân loại tình trạng thiếu cân dựa trên mối tương quan của cân nặng và chiều cao, trong khi WHR đánh giá sự phân bố lượng mỡ trong cơ thể. Hai chỉ số này kết hợp với nhau sẽ phản ánh rõ ràng hơn về tình trạng sức khỏe, mức độ béo gầy.
Ngoài BMI thì có rất nhiều cách tính được tỷ lệ của cơ thể
Theo hình dáng của cơ thể: quả táo và quả lê
Người có thân hình quả lê sẽ có phần thân dưới như mông, đùi đầy đặn. Trong khi đó, phần thân trên gồm vai, ngực và eo sẽ tương đối nhỏ. Cụ thể, người có dáng quả lê thường sẽ có khung vai nhỏ hơn, cánh tay thon gọn ít mỡ hơn, bụng phẳng và thon gọn. Ngược lại, mông, đùi hoặc bắp chân của cơ thể sẽ to hơn. Ví dụ như số đo 3 vòng như 76 – 67 – 90 hay 78 – 80 – 90. Thân hình quả lê được coi là thân hình gợi cảm nhưng cũng vô cùng nữ tính.
Trái ngược với thân hình quả lê, những người có dáng quả táo thường có phần thân trên phì nhiêu hơn phần thân dưới. Khung vai thường rộng hơn hông và cánh tay cũng dễ tích mỡ hơn. Thân dưới của những người thuộc vóc dáng hình quả táo sẽ có đôi chân thon hơn và mông nhỏ hơn. Trọng lượng của cơ thể thường sẽ dồn lên phần trên cơ thể đến thắt lưng. Ví dụ về số đo của người có thân hình quả táo là 85 – 75 – 76.
Tỉ lệ của vòng eo – hông
Bạn có thể tự tính toán tỷ lệ eo – hông của mình bằng cách làm theo các bước sau:
Bước 1: Đứng thẳng và thở ra sau đó dùng thước dây quấn quanh phần nhỏ nhất của eo (ngay trên rốn) để đo vòng eo.
Bước 2: Quấn thước dây quanh phần lớn nhất của hông để lấy số đo của phần rộng nhất.
Bước 3: Chia chiều rộng của vòng eo của bạn cho chiều rộng của vùng hông để có được tỷ lệ eo – hông.
Cách tính eo – hông giúp bạn đánh giá sự phân bố mỡ trên cơ thể
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỷ lệ eo – hông của một cơ thể chuẩn ở phụ nữ là 0,85 hoặc ít hơn và ở nam giới là 0,9 hoặc ít hơn.
Ở cả nam và nữ, tỷ lệ eo trên hông từ 1,0 trở lên được coi là cao. Nó có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và các vấn đề sức khỏe khác liên quan đến thừa cân hoặc béo phì.
Một vài nghiên cứu chỉ ra rằng tỷ lệ eo – hông thậm chí còn chính xác hơn trong việc dự đoán nguy cơ mắc bệnh tim mạch và tử vong so với chỉ số khối cơ thể (BMI). Ví dụ, một nghiên cứu năm 2015 trên 15.000 người trưởng thành cho thấy tỷ lệ eo – hông cao làm tăng nguy cơ tử vong sớm. Và trong số đó có cả những người có chỉ số BMI bình thường.
Hạn chế của công thức BMI
Chỉ số BMI vẫn tồn tại một số nhược điểm nhỏ vì chúng chưa thực sự phản ánh hết những vấn đề liên quan đến cân nặng của mỗi người. Cụ thể, chỉ số BMI chỉ sử dụng hai dữ liệu chính để tính toán, đó là cân nặng và chiều cao của mỗi người. Đó là lý do tại sao chỉ số này không cho biết chính xác lượng chất béo có trong cơ thể của mỗi người.
Thực tế, nhiều bạn có chỉ số cơ thể ổn định lại khá chủ quan, cho rằng cân nặng và sức khỏe tốt là được. Tuy nhiên, họ vẫn chưa hiểu rõ lượng mỡ trong cơ thể là yếu tố có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe sau này. Do đó, cách tốt nhất là ngoài việc theo dõi chỉ số BMI, chúng ta cũng nên tìm hiểu và kiểm soát lượng chất béo trong cơ thể thường xuyên.
Chỉ số BMI cũng có một số nhược điểm nhất định
Những yếu tố ảnh hưởng đến trọng lượng cơ thể
Như vậy, chúng ta đã biết cách tính chỉ số BMI và những tiêu chuẩn về chỉ số cơ thể. Qua đó, chúng ta có thể theo dõi tình trạng cơ thể của mình một cách thuận lợi hơn. Để chăm sóc cơ thể của mình tốt hơn và tránh những tác động xấu làm ảnh hưởng đến sức khỏe, bạn hãy tham khảo những yếu tố ảnh hưởng đến trọng lượng cơ thể dưới đây.
- Thừa calo: Cơ thể cần đủ calo để đáp ứng nhu cầu năng lượng hàng ngày. Tuy nhiên, khi bạn nạp calo quá nhiều sẽ bị dư thừa và chúng sẽ lưu trữ dưới dạng chất béo. Nếu tình trạng này không được cải thiện sẽ dẫn đến béo phì.
- Tuổi tác: Cân nặng của bạn thường sẽ tăng lên một chút khi bạn già đi. Vì vậy, bạn hãy chú ý chế độ dinh dưỡng và rèn luyện thể thao để duy trì cân nặng cùng như thể trạng của mình.
- Yếu tố di truyền: Một số trường hợp bị rối loạn di truyền cũng có thể dẫn đến béo phì.
- Mang thai: Khi mang thai, bà bầu thường tăng cân nhanh chóng. Sau khi sinh, phụ nữ thường không thể giảm cân trở lại mức bình thường như trước khi mang thai.
Ngoài các yếu tố về thể chất, di truyền hay thai kỳ bạn không thể kiểm soát được. Thay vào đó, bạn hoàn toàn có thể chủ động kiểm soát lượng calo nạp vào cơ thể hàng ngày để giữ chỉ số BMI ở mức bình thường.
Có rất nhiều yếu tố chủ quan và khách quan ảnh hưởng đến cân nặng
Chỉ số BMI quá cao ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe?
Chỉ số BMI quá cao sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và gây ra nhiều căn bệnh nguy hiểm. Bệnh béo phì có thể gây ra nhiều căn bệnh nguy hiểm đến sức khỏe, bao gồm: Bệnh tim mạch, bệnh về túi mật, bệnh tiểu đường… Ngoài ra, đối với phụ nữ còn có nguy cơ mắc một số loại ung thư như: Ung thư nội mạc tử cung, ung thư vú, ung thư ruột. Bệnh béo phì ở phụ nữ còn gây ra nguy cơ ung thư buồng trứng. Đối với một số trường hợp khác còn bị bệnh khớp và chứng khó thở khi ngủ.
Cần có biện pháp cải thiện cân nặng khi chỉ số BMI quá cao
Cách duy trì được chỉ số BMI lý tưởng
Để đạt được chỉ số BMI lý tưởng, bạn cần phải duy trì cân nặng của mình ở mức thích hợp. Việc giảm cân đòi hỏi bạn phải sử dụng lượng calo nhiều hơn so với lượng nạp vào. Bạn có thể thực hiện điều này bằng cách luyện tập thường xuyên để đốt cháy lượng dư thừa, kết hợp với chế độ ăn uống lành mạnh.
Tốt nhất, hãy đến gặp bác sĩ để có thể lên kế hoạch ăn uống cân bằng, hợp lý và bảo đảm an toàn. Nếu cần thiết, bạn có thể nhanh chóng đạt được chỉ số BMI bình thường bằng các chế độ ăn kiêng, kết hợp với các bài tập thể dục đều đặn và khoa học.
Cách giảm cân an toàn không dùng thuốc
Hiện nay có rất nhiều cách giảm cân an toàn mà không cần dùng đến thuốc để có thể duy trì chỉ số BMI lý tưởng. Để làm được điều đó, đòi hỏi bạn phải có tính kỷ luật cao trong các sinh hoạt của mình.
Chế độ ăn uống hợp lý
Một chế độ ăn hợp lý và khoa học cần tránh thức ăn nhiều đường và chất béo. Để lấy lại vóc dáng, bạn có thể cắt giảm lượng calo và giảm lượng đường bằng cách tránh đồ uống có đường, chẳng hạn như nước ngọt hoặc trà có đường. Những thức uống này chứa nhiều đường và giàu năng lượng, lại thường được uống trong bữa ăn khiến lượng calo cung cấp vào cơ thể trở nên quá nhiều.
Chế độ dinh dưỡng luôn được đảm bảo để giúp bạn khỏe mạnh
Ngoài ra, bạn nên điều chỉnh thói quen ăn uống bằng cách kiểm soát khẩu phần ăn của mình. Bạn nên tránh ăn quá nhiều một loại thực phẩm, hãy chia thành nhiều bữa nhỏ để dễ giảm cân hơn. Điều này sẽ hạn chế được năng lượng nạp vào cơ thể sau mỗi bữa ăn.
Các bài tập thể dục vừa phải
Những người đã giảm cân thành công và duy trì chỉ số BMI lý tưởng có thói quen dành 60-90 phút để tập thể dục cường độ vừa phải vào hầu hết các ngày trong tuần. Bạn không cần phải nhóm tất cả các bài tập để thực hiện chúng trong cùng một lúc mà hãy phân bổ nó sao cho hợp lý.
Ví dụ, bạn có thể tập thể dục trong 20-30 phút, chia thành ba lần mỗi ngày. Điều quan trọng là bạn phải duy trì thói quen tập thể dục đều đặn hàng ngày, hàng tuần, liên tục trong nhiều tháng thì mới thấy được hiệu quả giảm cân rõ rệt.
Ngoài việc giảm cân, tập thể dục còn giúp tăng cường sức khỏe nói chung và cải thiện tâm trạng vượt trội. Các bài tập khác nhau sẽ giúp tăng sức bền của bạn, cải thiện sự linh hoạt và sức mạnh cơ bắp. Tập thể dục cũng giúp giảm các triệu chứng trầm cảm và căng thẳng ở một số người. Nguy cơ mắc bệnh tim, ung thư ruột và tiểu đường cũng được cải thiện đáng kể nếu bạn duy trì hoạt động thể chất thường xuyên.
Có nên sử dụng thuốc để giảm cân?
Đối với một số người có thể trạng đặc biệt thì rất khó giảm cân ngay cả khi có chế độ tập luyện và ăn uống khoa học. Đặc biệt, nếu bạn có chỉ số BMI lớn hơn 30 hoặc 27 trở lên, nhưng mắc một số bệnh lý nhất định, chẳng hạn như bệnh tiểu đường hoặc bệnh tim, thì dùng thuốc sẽ là cách hỗ trợ giúp bạn giảm cân hiệu quả hơn. Tuy nhiên, trong trường hợp này bạn nên có sự tư vấn của bác sĩ, tránh tự ý dùng thuốc hoặc lạm dụng thuốc vì có nguy cơ gây phản tác dụng.
Không nên lạm dụng thuốc giảm cân trong quá trình giảm cân
Nội dung của bài viết trên Ocany đã cùng bạn tìm hiểu về chỉ số BMI và một số thông tin quan trọng liên quan đến thể trạng của con người. Ocany mong rằng bạn sẽ có thêm nhiều kiến thức bổ ích sau khi tham khảo xong bài viết này. Hãy theo dõi thường xuyên các bài viết mới của Ocany để cập nhật những kiến thức thú vị về chăm sóc sức khỏe nhé!
Xin chào, tôi là Ngọc, biên tập viên nội dung tại Ocany Việt Nam. Mục tiêu hàng đầu của tôi là đảm bảo bạn nhận được thông tin đầy đủ và chính xác về nước ion kiềm Ocany, cùng với các thông tin về ẩm thực, dinh dưỡng giúp bạn đưa ra quyết định mua sắm thông minh và tốt cho sức khỏe. Nếu bạn còn thắc mắc hoặc cần tư vấn thêm, đừng ngần ngại để lại bình luận phía dưới bài viết này. Tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn!
