Xuất huyết tiêu hóa là một cấp cứu nội khoa và ngoại khoa nguy hiểm, thường gặp ở các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Vậy bệnh xuất huyết tiêu hoá là bệnh gì? Nguyên nhân gây nên bệnh và cách phòng ngừa, điều trị ra sao? Ở bài viết này, Ocany sẽ cùng bạn giải đáp những thắc mắc trên.
Xuất huyết tiêu hóa là gì?
Xuất huyết tiêu hóa là hiện tượng máu chảy ra khỏi lòng mạch vào đường tiêu hóa. Chúng được loại bỏ khỏi đường tiêu hóa bằng cách nôn mửa hoặc đi ngoài ra máu hoặc phân đen. Chảy máu có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau và mỗi nguyên nhân có một cách điều trị tương ứng. Có nguyên nhân gây xuất huyết tiêu hóa cấp tính, cần phải cấp cứu nếu không được điều trị có thể nguy hiểm đến tính mạng.
Xuất huyết tiêu hóa là tình trạng bệnh lòng mạch hoặc đường tiêu hoá bị chảy máu
👉 Hệ tiêu hóa hoạt động thế nào? Cần làm gì để hệ tiêu hóa khỏe
👉 Rối loạn tiêu hóa nên ăn gì? 17 thực phẩm cực tốt cho tiêu hóa
Xuất huyết tiêu hóa có triệu chứng gì?
Xuất huyết tiêu hóa có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào của đường tiêu hóa từ miệng đến hậu môn. Biểu hiện của bệnh phụ thuộc vào vị trí và mức độ nghiêm trọng. Dưới đây là một số biểu hiện thường thấy khi bị xuất huyết tiêu hoá.
Nôn ra máu
Nôn ra máu là hiện tượng người bệnh nôn ra máu đỏ tươi. Đây là biểu hiện của xuất huyết tiêu hóa trên, thường là do loét dạ dày tá tràng, tổn thương mạch máu hoặc giãn tĩnh mạch. Trong trường hợp chất nôn có cục màu nâu sẫm giống như bã cà phê là kết quả của việc chảy máu từ đường tiêu hóa trên đã chậm lại hoặc ngừng lại. Lúc này có sự biến đổi của Hemoglobin có màu đỏ thành màu nâu hematin do dịch vị dạ dày.
Đi phân đen
Phân đen là phân có màu đen như hắc ín và thường là dấu hiệu của chảy máu đường tiêu hóa trên, nhưng cũng có thể là ở ruột non hoặc đại tràng phải. Khoảng 100 đến 200 ml máu chảy trong đường tiêu hóa trên sẽ gây ra chứng đi ngoài phân đen. Tình trạng này có thể tồn tại trong vài ngày sau khi máu đã ngừng chảy.
Mất máu
Chảy máu cấp tính rất nghiêm trọng và có thể xảy ra ở bất cứ đâu trong đường tiêu hóa. Bệnh nhân thiếu máu cơ tim có thể bị đau thắt ngực hoặc nhồi máu cơ tim do giảm tưới máu mạch vành.
Các triệu chứng khác
Ngoài những tình trạng trên, bệnh nhân bị xuất huyết tiêu hoá còn có thể có dấu hiệu chóng mặt, xanh xao, đau ngực, đau bụng…
Đau bụng, chóng mặt cũng có thể là dấu hiệu của bệnh xuất huyết tiêu hoá
Nguyên nhân gây ra tình trạng bệnh xuất huyết tiêu hóa
Dựa vào vị trí chảy máu, các nhà nghiên cứu chia bệnh thành xuất huyết tiêu hóa trên và xuất huyết tiêu hóa dưới.
Xuất huyết tiêu hóa trên
Với xuất huyết tiêu hóa trên là bệnh chảy máu từ thực quản đến phần trên của dây chằng Treitz. Nguyên nhân:
- Chảy máu thực quản;
- Chảy máu dạ dày tá tràng.
👉 Trào ngược dạ dày là gì? Triệu chứng và cách điều trị hiệu quả
👉 Vi khuẩn HP dạ dày là gì? Có lây không? Cách điều trị hiệu quả
👉 Polyp dạ dày là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị
Xuất huyết tiêu hóa dưới
Đây là tình trạng xuất huyết từ dưới dây chằng Treitz trở xuống tới hậu môn. Nguyên nhân là do:
- Chảy máu tại ruột non;
- Chảy máu đại tràng;
- Viêm loét đại tràng;
- Bệnh Crohn;
- Nhiễm lỵ amip;
- Chảy máu túi thừa đại tràng;
- Ung thư đại trực tràng;
- Trĩ gây chảy máu;
- Nứt kẽ hậu môn.
Ung thư đại trực tràng là một trong những nguyên nhân gây xuất huyết tiêu hoá
Đối tượng có nguy cơ xuất huyết tiêu hóa cao
Bất cứ ai trong chúng ta cũng có thể bị xuất huyết tiêu hoá. Tuy nhiên, những đối tượng dưới đây sẽ có nguy cơ mắc bệnh án xuất huyết tiêu hóa cao hơn:
Loét dạ dày, tá tràng
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất khiến bệnh nhân nôn ra máu, đi ngoài phân đen. Chảy máu với lượng máu nhiều có thể gây thiếu máu trầm trọng..
Tăng áp lực tĩnh mạch cửa
Tình trạng này gặp trong bệnh xơ gan, khi đó máu ở tĩnh mạch cửa bị tắc nghẽn sẽ đi qua các nhánh bàng hệ để trở về tĩnh mạch chủ dưới phần bàng hệ gây phình giãn và tăng áp lực.
Lỵ trực trùng
Nguyên nhân xuất huyết tiêu hóa này thường xảy ra ở trẻ em, có thể sốt cao, đau quặn bụng dữ dội, đi tiểu nhiều lần (15-20 lần/ngày). Kèm theo đó là các biểu hiện mót rặn, đau rát hậu môn, phân lỏng, rất ít hoặc toàn máu.
Lỵ Amíp
Biểu hiện của bệnh là sốt nhẹ, đau quặn bụng dọc khung đại tràng và vùng hạ vị, đại tiện ra máu. Máu thường chỉ dính xung quanh phân có màu đỏ tươi, kèm theo dấu hiệu mót rặn và đau rát hậu môn sau khi đại tiện.
Người mắc Lỵ Amíp nguy cơ cao mắc bệnh xuất huyết tiêu hoá
Ung thư đại tràng
Bệnh lý này thường gây xuất huyết tiêu hóa ở người lớn tuổi, kèm theo dấu hiệu đi ngoài phân lỏng và có máu đỏ thẫm. Ung thư đại tràng trái thường có dấu hiệu táo bón, phân có máu tươi còn ung thư trực tràng thường có dấu hiệu kích thích đi tiểu nhiều lần.
Viêm loét đại trực tràng chảy máu
Bệnh này thường xảy ra ở phụ nữ trẻ, biểu hiện sốt từng đợt, đau khớp, đau quặn bụng dọc khung đại tràng, đi ngoài ra máu, thường là máu tươi. Ngoài ra có thể gặp chảy máu ở bệnh trĩ, polyp, Crohn đại – trực tràng, nứt hậu môn…
👉 12 nguyên nhân gây ra co thắt dạ dày – điều trị như thế nào?
👉 Trào ngược dạ dày nên uống gì và kiêng gì để mau khỏi?
Do thương hàn
Bệnh nhân có dấu hiệu đau bụng, phân có màu đỏ gạch hoặc đỏ sẫm. Biểu hiện lâm sàng là nhiễm trùng nhiễm độc nặng, sốt cao 40-41 độ C, kèm theo đau và chướng, tiêu phân đen thối.
Bệnh Crohn
Thường gặp nhất là tổn thương hồi manh tràng với biểu hiện đau bụng, đi ngoài phân lỏng từng đợt, sốt. Biến chứng chảy máu thường gặp ở giai đoạn 2, 3 của bệnh khi có các tổn thương viêm loét hoặc thủng thành ruột.
Ngoài ra, chảy máu ruột non do các nguyên nhân hiếm gặp khác như lồng ruột, lao ruột, loét túi thừa Meckel, ung thư ruột non hoặc chảy máu ruột non trong sốt xuất huyết cũng có thể xảy ra.
Bệnh Crohn là một trong những nguyên nhân gây xuất huyết tiêu hoá
Chẩn đoán mức độ xuất huyết tiêu hóa
Để chẩn đoán tình trạng bệnh và phân độ xuất huyết tiêu hóa, các bác sĩ có thể áp dụng một số phương pháp sau.
- Xét nghiệm máu để đánh giá tình trạng thiếu máu của bệnh nhân;
- Nội soi tiêu hóa dạ dày hoặc nội soi toàn bộ đại tràng;
- Chụp cắt lớp vi tính mạch máu để xác định mạch đang chảy máu.
Xuất huyết tiêu hóa gây nên những biến chứng gì?
Xuất huyết tiêu hóa khi không được điều trị sớm sẽ dẫn đến nhiều biến chứng đáng lo ngại. Chẳng hạn như:
Thiếu máu mãn tính
Là tình trạng chảy máu kéo dài dẫn đến thiếu huyết sắc tố và hồng cầu, gây ra hội chứng thiếu máu mãn tính. Các triệu chứng thiếu máu bao gồm đau ngực, chóng mặt, mệt mỏi, suy nhược, khó thở, kém tập trung, giảm năng suất làm việc và học tập.
Thiếu máu cấp tính
Đây là trường hợp mất máu nghiêm trọng, tim khó bơm máu. Các dấu hiệu mất máu cấp gồm da xanh lạnh, vã mồ hôi, tâm trí bối rối hoặc kích động, thở nhanh và mất ý thức.
Sốc, tử vong
Chảy máu cấp tính có thể làm hỏng các cơ quan và gây suy nội tạng. Nếu không được cấp cứu kịp thời, sốc có thể gây ra tổn thương không thể phục hồi hoặc dẫn đến tử vong. Các dấu hiệu và triệu chứng của sốc bao gồm huyết áp tụt, thấp hoặc không đo được, môi và móng tay hơi xanh, đau ngực, lú lẫn, chóng mặt, mạch nhanh nhưng yếu, thở nông và bất tỉnh.
Bệnh xuất huyết tiêu hoá có thể gây choáng, thở nông, bất tỉnh, thậm chí là tử vong
Điều trị xuất huyết tiêu hóa
Điều trị xuất huyết tiêu hóa thường là tuân theo nguyên tắc bảo vệ đường hô hấp, bù dịch, truyền máu (trong trường hợp mất máu nhiều). Kết hợp với đó là bệnh nhân sẽ dùng thuốc. Một số trường hợp khác sẽ cần nội soi hoặc nút mạch.
Bảo vệ đường hô hấp
Chảy máu đường tiêu hóa trên có thể gây tàn tật hoặc tử vong. Để tránh nguy cơ này, những bệnh nhân có phản xạ nôn, hôn mê hoặc bất tỉnh… thì nên được xem xét để đặt nội khí quản thở.
Hồi sức truyền dịch, truyền máu
Bệnh nhân bị hạ huyết áp hoặc xuất huyết tiêu hóa nghiêm trọng nên được truyền dịch càng sớm càng tốt. Lúc này, một cây kim sẽ được đưa vào mạch máu ở khuỷu tay bệnh nhân để truyền dịch. Dung tích trung bình thường là 500-1000ml nước muối sinh lý và ở trẻ em tối đa là 2 lít (20ml/kg).
Trong trường hợp thiếu máu nặng thì bệnh nhân cần được truyền máu gấp. Tuy nhiên, đối với những trường hợp mắc bệnh mạch vành, suy tim mạn tính, người già và trẻ em thì vấn đề truyền máu nên được xem xét kỹ để tránh biến chứng..
Thuốc
Đối với xuất huyết tiêu hóa trên, bệnh nhân sẽ được điều trị bằng thuốc ức chế bơm proton (PPI) tiêm tĩnh mạch. Trường hợp xuất huyết tiêu hóa do giãn tĩnh mạch trong xơ gan thì bệnh nhân cần được dùng thuốc co mạch nội tạng.
Trong một số trường hợp bệnh xuất huyết tiêu hoá có thể được điều trị bằng thuốc
Cầm máu
Khoảng 80% bệnh nhân xuất huyết tiêu hóa có thể tự cầm máu nhưng 20% còn lại cần điều trị đặc hiệu. Việc điều trị bệnh phụ thuộc vào vị trí chảy máu và nên thực hiện càng sớm càng tốt để giảm thiểu nguy cơ tử vong, đặc biệt ở người cao tuổi.
Bệnh nhân xuất huyết tiêu hóa cần được chăm sóc như thế nào?
Đối với việc chăm sóc người bị xuất huyết tiêu hóa, các bác sĩ khuyên rằng bệnh nhân nên được chăm sóc như sau:
- Nghỉ ngơi dưỡng bệnh: Người bệnh cần dành thời gian để nghỉ ngơi, dưỡng sức, tránh căng thẳng về tinh thần và thể chất.
- Vận động nhẹ nhàng: Khi vết thương đã bắt đầu ổn định, người bệnh chỉ nên vận động nhẹ nhàng. Người bệnh tuyệt đối không vận động nhiều hay vận động mạnh.
- Chế độ ăn: Người bệnh xuất huyết tiêu hoá chỉ nên ăn những thức ăn dễ tiêu hóa như súp, uống sữa, ăn cháo loãng, canh hầm. Ngoài ra, nên chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày để ăn nhằm tránh tạo áp lực cho hệ tiêu hoá.
Người bệnh xuất huyết tiêu hoá chỉ nên ăn những thức ăn dễ tiêu
👉 Bụng yếu nên uống gì? Ăn gì và kiêng gì tốt cho hệ tiêu hóa?
👉 23 loại thực phẩm dễ tiêu hóa tốt cho đường ruột không thể bỏ qua
Các thắc mắc về xuất huyết tiêu hóa
Với những nội dung trên, chúng ta đã biết nguyên nhân và cách điều trị bệnh xuất huyết tiêu hoá. Tuy nhiên, nếu bạn vẫn còn băn khoăn về thông tin của căn bệnh này thì hãy cùng Ocany tìm hiểu thông qua những giải đáp sau đây nhé!
Xuất huyết tiêu hóa nguy hiểm không?
Xuất huyết tiêu hóa là tình trạng tiềm ẩn nhiều nguy cơ có thể gây chết não, tử vong nhanh chóng. Vì vậy, đây là tình trạng nguy hiểm, người bệnh cần đi khám và điều trị càng sớm càng tốt.
Bệnh có tự khỏi được không?
Như đã đề cập ở trên, bệnh nhân bị xuất huyết tiêu hóa trên có thể tự khỏi trong vòng một đến hai tuần. Tuy nhiên, cần điều trị bằng phương pháp cụ thể để tránh biến chứng hoặc tái phát.
Làm gì khi bị xuất huyết tiêu hóa?
Khi phát hiện xuất huyết tiêu hóa, bạn cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế để tránh những biến chứng nguy hiểm.
Bệnh nhân nên được đặt trên giường hoặc cáng, kê đầu thấp. Sau đó nhanh chóng liên hệ cấp cứu (115) để được truyền dịch nhằm cải thiện tình trạng mất máu. Đồng thời chống sốc bằng thuốc nâng huyết áp, thở oxy và khẩn trương chuyển bệnh nhân đi cấp cứu ở khoa cấp cứu gần nhất.
Gọi cấp cứu ngay khi có người bị xuất huyết tiêu hóa
Xuất huyết tiêu hóa là một bệnh nguy hiểm, nếu chậm trễ và điều trị không đúng cách có thể đe dọa đến tính mạng. Do đó, bên cạnh việc điều trị ngay khi phát hiện xuất huyết tiêu hóa, những người có nguy cơ mắc bệnh cao cần đi khám định kỳ, có chế độ ăn uống, nghỉ ngơi phù hợp.
Điều trị xuất huyết tiêu hóa xong có tái phát không?
Xuất huyết tiêu hóa là bệnh rất dễ tái phát. Vì vậy, sau khi điều trị, người bệnh cần tiếp tục tái khám và chăm sóc đường tiêu hóa để tránh bệnh tái phát.
Xuất huyết tiêu hóa là bệnh nghiêm trọng và đáng lo ngại. Vì vậy, khi có các dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa như đi ngoài ra máu, phân đen, giấy vệ sinh dính máu… người bệnh nên đến ngay bệnh viện để thăm khám nhằm phát hiện bệnh sớm và điều trị kịp thời.
Cách để ngăn ngừa bệnh xuất huyết tiêu hóa tái phát?
Tùy vào nguyên nhân gây xuất huyết tiêu hóa mà các hướng dẫn phòng ngừa cụ thể sẽ khác nhau. Tuy nhiên, mọi người nên:
- Ăn uống khoa học, trong đó ưu tiên chế độ ăn nhiều rau xanh, chất xơ.
- Hạn chế uống rượu bia, đồ ăn nhanh (gà rán, thịt đông lạnh…); Hạn chế đồ ăn cay, nóng, chua, mặn có hại cho dạ dày, đường ruột hoặc các đồ ăn gây kích ứng dạ dày.
- Duy trì chế độ tập luyện ít nhất 30 phút mỗi ngày để giúp nhu động ruột hoạt động trơn tru.
- Ăn chín, uống sôi để tránh ngộ độc và nhiễm ký sinh trùng dẫn đến các bệnh đường tiêu hóa có thể gây xuất huyết.
- Không để bụng quá đói hoặc ăn quá no, không nằm ngay sau khi ăn và không vận động mạnh để tránh nguy cơ bị đau dạ dày, trào ngược dạ dày.
- Giữ thói quen chăm sóc hệ tiêu hóa bằng cách tẩy giun định kỳ, bổ sung men tiêu hóa, vitamin… để nâng cao khả năng miễn dịch
Như vậy, với bài viết trên Ocany đã cùng bạn tìm hiểu xuất huyết tiêu hoá là gì và những dấu hiệu, cách phòng tránh và điều trị bệnh. Mong rằng qua những chia sẻ trên, Ocany đã giúp bạn và người thân của mình có thêm nhiều kiến thức để phòng và chữa bệnh xuất huyết tiêu hoá.
Xin chào!
Mình là một SEO Specialist với 3 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Search Engine Marketing. Công việc của mình là giúp các website nâng cao thứ hạng từ khóa trên các trang kết quả tìm kiếm của Google và các công cụ tìm kiếm khác, trong các lĩnh vực sức khỏe, dinh dưỡng, thời trang, trẻ em, thể thao… Từ đó, giúp doanh nghiệp đẩy mạnh hiệu quả truyền thông và tăng tỷ lệ chuyển đổi bán hàng.
Đồng thời, mình cũng là người chia sẻ kiến thức tại Ocany. Các thông tin này sẽ giúp mọi người có thể hiểu hơn về việc chăm sóc sức khỏe toàn diện một cách tự nhiên, giúp chúng ta có một cơ thể khỏe mạnh và rạng rỡ.
